Het land van de Adelaars

Zo noemen de Albanezen hun land: Republika e Shqipërisë. Waarom is ons niet duidelijk geworden. Geen adelaar gezien en ook niemand die het kon uitleggen. Dat laatste is sowieso een uitdaging…er wordt weinig Engels gesproken. De oudere generatie is er wel trots op dat ze Russisch spreken, maar dat is bij mij weer wat roestig. Het beste kom je hier nog uit de voeten met Italiaans, dat door veel mensen enigszins wordt gesproken.

De meest voor de hand liggende uitleg over Het land van de Adelaars is de vlag met de dubbelhoofdige Adelaar.

Het symbool dat door de Romeinen en Byzantijnse keizers werd gebruikt. Het Albanese grondgebied was onderdeel van het Byzantijnse rijk en toen dat werd opgerold door de Turken, van het Ottomaanse rijk. Het huidige land bestaat eigenlijk pas sinds 1912. Alhoewel in de 15e eeuw er een paar decennia een onafhankelijk Albanië is geweest als gevolg van de heldendaden van Albanië’s grootste nationale held: Skanderbeg. Als kind gevangengenomen en naar Istanbul gebracht. Daar groot Ottomaans militair geworden en tot Iskender hernoemd (verwijzing naar Alexander de Grote) en de eretitel Bey verworden…dit alles later verbasterd tot Skanderbeg…de man heette namelijk gewoon Gjergj. Tijdens een veldtocht is hij met 300 Albanezen gedeserteerd en heeft zich succesvol tegen de Ottomanen gekeerd. In Albanië wordt hij nog steeds vereerd en kom je zijn beeltenis veel tegen met de karakteristieke helm-met bok-erop.

Dit alles geeft wel aan dat de Albanese geschiedenis niet bar veel voorstelt. Echter, de korte geschiedenis die er is, is even indrukwekkend als dramatisch. Ik bespaar jullie de aanloop, maar na WW2 werd Albanië onder leiding van Enver Hoxha een communistische staat in de meest onderdrukte en geïsoleerde vorm. Alleen Noord-Korea komt in de buurt van de mate van repressie en isolatie die Albanië tot 1991 gekend heeft. Even wat bizarre feiten:

• Helemaal niemand kwam het land in- of uit.
• Je had letterlijk toestemming nodig om binnenlands tussen dorpen te reizen.
• De geheime politie (Sigurimi) en zijn informanten waren overal.
• Contraproductieve elementen kwamen in concentratiekampen van het ergste soort.
• Het land had uiteindelijk ruzie met iedereen, ja ook de USSR en China.
• Er zijn in die periode 175.000 (!) bunkers gebouwd om klaar te zijn voor een aanval.
• Niemand mocht een auto hebben (nee ook geen Trabant of Zastava).
• etc etc…

We hebben meerdere mensen gesproken die de val van dit regiem hebben meegemaakt. Van de ene op de andere dag viel een systeem om…maar er was niets anders. De meeste mensen hadden nog nooit gehoord van een bank, verzekering, credit card, bananen… Een vermakelijk verhaal was een man die alle nieuwe dingen die hij nog nooit gezien had Banaan noemde…dus ook Coca Cola was Banaan etc.

Deze mensen waren een makkelijke prooi voor maffia praktijken. Zo had 85% van de bevolking half jaren negentig alles geïnvesteerd in een Pyramidesysteem dat in 1997 instortte en bijna iedereen berooid achterliet met een halve burgeroorlog tot gevolg.

Nu 30 jaar na de val zijn de littekens nog steeds zichtbaar. We hebben een week rond gereden in het doorgaans prachtige land en heel veel indrukken opgedaan. Een kleine bloemlezing:

• Om te beginnen het verkeer. Het is duidelijk dat tot 1991 bijna niemand een auto bestuurd of behoefte aan een geasfalteerde weg had. De wegen zijn doorgaans slecht tot ronduit gevaarlijk. Niemand rijdt hard. Er rijden wel veel mensen heeeel langzaam meestal terwijl ze met van alles behalve autorijden druk zijn. Je stopt waar je moet zijn…dat kan dus ook midden op een doorgaande weg zijn. In grote steden als Tirana is het veel duw en trekwerk. Politie houdt wel veel controles maar ik heb geen enkele actie gezien om idioot rijden of 4dubbel parkeren tegen te gaan. Ze staan ook vaak het verkeer te regelen op kruispunten met werkende stoplichten terwijl niemand zich iets van 1 van beide aantrekt.

Er rijden veel jonge mannen in een peperdure Mercedes. Veelal nieuw en altijd zwart. Daarna komt Audi en BMW…ook altijd zwart of grijs met geblindeerde ramen. Overigens hebben wij geen enkele dealer van deze merken kunnen ontdekken. Er rijden geen mooie auto’s. Dure auto’s zijn alleen maar groot, dik en zwart of grijs. De rest van het wagenpark is behoorlijk oud en gammel. Zo ook onze Skoda Roomster huurauto waarin bijna alle waarschuwingslampjes brandden…maar no problem.

De mensen zijn doorgaans ontzettend vriendelijk en erg trots op hun land. Ze willen graag weten wat je ervan vindt en vertellen over hun land. Ze zijn ook zeer hulpvaardig. In tegenstelling tot de heersende gedachte hebben we nergens ook maar enige dreiging van criminaliteit gevoeld.

Het land zelf is schitterend. We hebben een rondreis gemaakt door de noordelijke helft van het land. Shkoder is een leuke levendige stad aan het gelijknamige meer met een beroemde burcht. Ongeveer 50% van het land is Islamitisch, maar veelal van de lichte soort. Heel anders dan bijvoorbeeld in Turkije zie je weinig vrouwen met hoofddoek of volledige brievenbus. In Shkoder hebben we nog even een kijkje genomen in de Moskee. Erg fraai maar het was wel duidelijk dat ondanks dat Hij heel Akhbar is, Hij niet altijd even boeiend is.

In het Noorden zijn de Albanese Alpen. Een erg fraai en onontgonnen gebied. Tot voor kort waren hier praktisch geen verharde wegen. Afgelopen jaar is net de weg van Shkoder naar Theth, midden in de Alpen, opgeleverd. Wij konden er nu zelfs met onze Skoda naar toe rijden…en ik ben bang dat binnenkort de eerste bussen met toeristen deze plaatsjes gaan vinden.

Als Nederlanders goed om te weten dat eten, drinken en accommodaties hier bijzonder goedkoop zijn. Overnachten in een goed hotel/guesthouse doe je voor 20 – 50 euro inclusief ontbijt. Op een terras betaal je 1 – 2 euro voor een halve liter bier.

Omdat wegen in de bergen schaars zijn is er een ferry verbinding over het Komani stuwmeer die je in ca. 2,5 uur van West naar Oost brengt. Je vaart dan dwars door de bergen in een schitterende omgeving. De organisatie van de ferry is, laten we zeggen, nogal Albanees.

Krujë is de geboorteplaats van Skanderbeg. Een fraai plaatsje met zijn beroemde burcht in het midden. Geheel volgens Oosters gebruik moet je eerst de bazaar trotseren voordat je daar bent.

De hoofdstad Tirana is een jonge levendige stad waar erg veel gebouwd wordt. Het Skanderbeg (wie anders!) plein is het centrum van de stad.

We bezoeken hier ook Bunkr Art. Een indringende tentoonstelling over de verschrikkingen van het Hoxha regiem in 1 van de 175000 bunkers en bijbehorende tunnels onder het ministerie van binnenlandse zaken. Vooral de getuigenissen van gemartelde gevangenen uit de kampen zijn bizar en heel moeilijk voor te stellen dat dat zich allemaal nog in de jaren 80 afspeelde.

Van Tirana gaat de reis door een meer agrarisch gebied naar Berat. We komen onderweg zelfs nog grote velden met verroestte Jaknikkers (pomp die olie uit de grond haalt) tegen die nog gewoon functioneren. Dat gebied stonk dan ook naar olie…voordat ze in dit land bij een beetje stikstof teveel zijn aangeland duurt nog wel even…

Berat is een UNESCO site en wordt ook wel The village of a 1000 windows genoemd. Dat blijkt weinig met Microsoft te maken te hebben maar veel met de Ottomaanse architectuur. Het ligt aan een rivier en natuurlijk is er de niet te vermijden burcht hoog op een klif.

De Osumi rivier die door Berat loopt vormt zuidelijker de Osumi Canyon die we natuurlijk ook nog even moeten zien voordat we weer richting Durres aan de kust vertrekken waar we Mr.Bean2 hebben achtergelaten.

Durres is een grote industriële haven waar ze een piertje voor wat plezierjachten hebben gemaakt. We zijn hier naartoe gegaan omdat het 1 van de weinige plaatsen in Albanië is waar je een jacht met enige zekerheid kan achterlaten. Toen we aankwamen stond Ilir, onze agent, al klaar om de touwen aan te pakken. Ik had hem per email al alle benodigde documenten gestuurd en het hele proces was tot mijn verbazing daarmee afgehandeld. Hij had alle juiste stempels en handtekeningen al bij zich. Ook bijzonder dat niemand ook maar iets gevraagd heeft over COVID, vaccinaties etc…wat een verademing. Het haventerrein kan duidelijk een opknapbeurtje gebruiken.

Met ons vertrek uit Durres richting Montenegro komt een einde aan ons verblijf in dit bijzondere land dat met veel energie en investeringen probeert los te komen van een inktzwart verleden.

Maar helemaal los van Albanië zijn we nog niet als we bij terugkomst ontdekken dat er voorraden zijn aangevreten. Een rat heeft via de inlaatkanalen van de motorruimte zijn weg naar binnen gevonden. Ze blijken gek op koffie en chocolade. Dat laatste dan ook maar in de vallen gestopt. Met het nodige gif en vallen hebben we hem (of haar) 2 dagen later te pakken. Gelukkig zonder nog al te veel schade. Volgens goed gebruik heeft ze een zeemansgraf gekregen.

In de volgende episode onder meer onze Montenegrijnse OV ervaringen!

Cheers, André